In een nieuwsbericht schreven we over de behoefte naar een Jeugdhulpadvisor. In dit datablog laten we enkele databronnen zien die je kan gebruiken om bijvoorbeeld een jeugdhulpadvisor te maken. Sinds 1 januari 2015 is de verantwoordelijkheid voor de hulp aan jongeren overgedragen aan gemeenten. Het gaat om een breed takenpakket van ondersteuning bij de opvoeding tot behandeling in een gesloten instelling. Het uiteindelijke doel is alle kinderen de beste kansen geven om veilig en gezond op te groeien, de zelfredzaamheid van jongeren te versterken en te zorgen dat ze zo goed mogelijk kunnen deelnemen aan de Nederlandse samenleving.
3,6 miljard euro
Gemeenten krijgen hiervoor gezamenlijk circa € 3,6 miljard per jaar van het Rijk. De hamvraag is natuurlijk: helpt het? Dat weten we eigenlijk nog niet. De Algemene Rekenkamer heeft al vaker geconcludeerd dat we niet precies weten of het pompen van geld in trajecten effectief en doeltreffend is, bijvoorbeeld in onderzoeken naar onderwijs, ontwikkelingssamenwerking, sociale zekerheid, zorg. Er wordt heel veel data verzameld, maar het blijkt lastig om een directe koppeling te leggen tussen beleid (doelen), middelen (geld) en resultaten (prestaties en effecten). Zie onderstaand verhelderend schema van het SCP.
Bron: SCP (2016), De overall rapportage sociaal domein 2015: Rondom de transitie.
Kortom, we verzamelen heel veel informatie, maar we weten niet goed wat we met al die informatie moeten (en kunnen) doen. We weten niet of jeugdhulp die geboden wordt effectief is, laat staan of het misschien wel goedkoper kan, met behoud van resultaat, uiteraard. Of dat we meer voor elkaar kunnen krijgen voor hetzelfde geld.
Gemeenten moeten ervoor zorgen dat de eigen kracht of zelfredzaamheid van de jongere en diens gezin versterkt wordt: gezond en veilig opgroeien, talenten ontwikkelen en naar vermogen participeren in de samenleving. Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk om de doelen van de Jeugdwet te vertalen in eigen beleidsdoelen en beoogde resultaten. Gemeenten worden geacht om zo breed mogelijk te kijken naar wat jongeren en hun ouders of verzorgers nodig hebben. Zo is het bij jeugdhulp ook van belang om onderwijs mee te nemen.
Wat weten we wel? Geld
Het kabinet stelt geld beschikbaar aan gemeenten via het Gemeentefonds om taken voor jeugdhulp te kunnen uitvoeren. Dit bedrag wordt over de gemeenten verdeeld op basis van onder andere de samenstelling van de bevolking in de desbetreffende gemeente en de verdeling van inkomens. De verdeling over gemeenten voor 2015 kan via deze link gevonden worden. En die voor 2016 via deze link. Zie onderstaand voorbeeld voor een indruk.
Keuzevrijheid
Gemeenten mogen zelf bepalen of en hoe ze de verstrekte middelen voor jeugdhulp inzetten. Daarnaast kunnen ze andere middelen die de gemeente ter beschikking staan inzetten voor de jeugdhulp. Om dus te weten wat de daadwerkelijke uitgaven zijn, hebben we andere data nodig. Gemeenten zijn niet verplicht om specifiek te rapporteren over hun uitgaven voor het sociaal domein. Het CBS verzamelt wel gegevens over de uitgaven door gemeenten, Informatie voor Derden (I V3), onder andere ten behoeve van de Europese Unie. Gemeenten leveren weliswaar gegevens over de uitgaven sociaal domein, maar deze gegevens zijn onvoldoende specifiek om de uitgaven voor de jeugdhulp uit te destilleren. Zie hieronder voor een indruk.
Bron: CBS.
Prestaties en effecten
Gemeenten kopen jeugdhulp in bij diverse aanbieders en kunnen ook zelf jeugdhulp leveren via bijvoorbeeld wijk- of buurtteams. De aanbieders van jeugdhulp zijn verplicht data aan te leveren bij het CBS over de jeugdhulp die ze leveren. Het gaat onder andere om data over:
• Wie de verwijzer van de jeugdhulp is;
• Type jeugdhulptraject;
• Duur van het jeugdhulptraject.
Het CBS publiceert deze data op Statline en daarnaast maakt het CBS specifieke rapportages op basis van deze gegevens.
Bron: CBS Statline.
Het betreft met name gegevens over de geleverde hulp, prestaties of output. Jeugdhulpaanbieders leveren geen gegevens aan over de effecten of outcome: wat heeft de hulp opgeleverd?
Het SCP gebruikt de bij het CBS aangeleverde data over de jeugdhulp om analyses te doen. De resultaten over 2015 staan in De overall rapportage sociaal domein 2015: Rondom de transitie. Daarnaast verzamelt het SCP – als onderdeel van de monitoring sociaal domein – gegevens over de wijze waarop mensen de kwaliteit van hun leven ervaren. Dit doet het SCP via een landelijke enquête. Ook de resultaten van deze enquête zijn opgenomen in de overall rapportage sociaal domein.
Vergelijken en benchmarken
Voor het eerst zijn landelijke data over jeugdhulp op deze manier beschikbaar. Data over jeugdhulp kunnen gekoppeld worden aan gemeenten en zelfs aan buurten en wijken. Dit maakt vergelijking en benchmarken mogelijk. Daarnaast geeft het de mogelijkheid om ruimtelijke patronen te ontdekken. Zie onderstaande voorbeelden uit de rapportage Jeugdhulp 2015 van het CBS.
Gemeenten kunnen ook zelf hun gemeente vergelijken met andere of vergelijkbare gemeenten. Die mogelijkheid biedt het dashboard dat het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) heeft ontwikkeld en beschikbaar stelt via www.waarstaatjegemeente.nl.
Gemeenten kunnen specifiek jeugd en jeugdhulpverlening selecteren voor een vergelijking of de mogelijkheid om de rapportage sociaal domein voor hun gemeente in te zien. In deze rapportage, die onderdeel is van de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein, is ook informatie over jeugd en jeugdhulpverlening opgenomen, zie hieronder voor een voorbeeld.
Bron: www.waarstaatjegemeente.nl.
De beschikbare data geven een landelijk beeld en de mogelijkheid om op gemeenteniveau te vergelijken. Maar helpt al die geboden jeugdhulp nou tot het oplossen van de problemen van deze jongeren, zodat zij veilig en gezond kunnen opgroeien (en uiteindelijk zelfredzaam worden)? Dat weten we dus nog niet en we weten ook nog niet goed hoe we dat te weten kunnen komen. Wie helpt mee de black box van de jeugdhulp te openen en laat zien hoe:
• je data over het gebruik van jeugdhulp, resultaten en uitgaven kan koppelen om te weten te komen wat al die miljoenen euro’s voor jeugdhulp echt opleveren;
• je data over het gebruik van jeugdhulp kunt koppelen met data over het gebruik van andere voorzieningen als bijstand, hulp bij schuld, passend onderwijs, … om meer te weten te komen over wat jongeren gebruiken en echt nodig hebben;
• je data over het gebruik van jeugdhulp kunt koppelen met kenmerken van de bevolking in gemeenten om te ontdekken welke gemeenten echt vergelijkbaar zijn;
• je me data veranderingen in de tijd kunt laten zien om de toekomst te voorspellen.
Doe je mee?
Op 9 september 2016, aan de vooravond van Prinsjesdag vindt Accountability Hack plaats. Tijdens deze hackathon gaan we met open data geldstromen en prestaties van de overheid in kaart brengen. Doe je mee? Aanmelden kan hier.