De verdeling van het Gemeentefonds

In deze derde datablog gaan we in op de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten: het gemeentefonds. Dit geld ontvangen gemeenten van het Rijk. Daarnaast ontvangen zij specifieke uitkeringen. Vanaf 2015 krijgen gemeenten middelen vanwege de uitbreiding van hun verantwoordelijkheid op grond van de Wmo 2015, de jeugdwet en de participatiewet via de integratie-uitkering Sociaal domein. In onderstaande grafiek kun je zien hoe deze uitkeringen zich de afgelopen jaren hebben ontwikkeld.

Hoeveel geld individuele gemeenten uit het gemeentefonds krijgen, hangt af van de kenmerken en de belastingcapaciteit van de gemeenten. Hieronder zie je hoe de verdeling van middelen is over de afgelopen jaren per gemeente. Omdat via CBS data deze baten niet per gemeente zijn ontsloten maar per regio, hebben we in de databank van VNG, gekeken naar de inkomsten kant van het gemeentefonds, de specifieke uitkering en de integratie-uitkering Sociaal domein over de jaren 2007-2016. Een csv-bestand hiervan vind je hier.

De verdeling van de algemene uitkering gemeentefonds

Voor de verdeling van het gemeentefonds over de gemeenten wordt gekeken naar zo’n 60 maatstaven. Elk maatstaf heeft een bedrag ‘per eenheid’. Zo wordt gekeken naar het aantal inwoners, aantal jongeren, aantal uitkeringsgerechtigden, oppervlakte enzovoort. Deze maatstaven kun je bijvoorbeeld terugvinden in deze CBS data. Hoe die verdeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds uiteindelijk tot stand komt kun je hier per jaar zien. Per jaar zijn drie versies beschikbaar. Het is het beste om de laatste versie (3) te gebruiken. Per jaar vind je hier een bestand met in blad 1, de aantallen en berekende eenheden van de verdeelmaatstaven, die gebruikt worden bij de bepaling van de algemene uitkering; in blad 2, vind je de bijbehorende gewichten van de verdeelmaatstaven per cluster en op blad 3, zie je een overzicht per gemeente (vul de abp-code in cel A2). De verdeling over de gemeenten ziet er dan als volgt uit.


Als je de data over de verdeling algemene uitkering gemeentefonds van 2013-2017 onder elkaar zet, zie je zo’n 184 kolommen. De maatstaven met scores, gewichten en bedragen die dat tot gevolg hebben, bepalen de hoogte van de algemene basis uitkering die voor alle gemeenten geldt. Voor gemeenten die bijvoorbeeld vervallen na een herindeling zie je niet meer terug. Daarnaast zijn er aanvullende uitkeringen. Deze uitkering geldt voor enkele gemeenten, de uitkering voor zogeheten artikel 12-gemeenten.

Sinds 2015 is er een omvangrijke uitkering (de kolom Sociaal Domein), dit is de zogeheten ‘integratie-uitkering sociaal domein’ en geldt voor alle gemeenten. De basis van die uitkering vind je hier. We hebben de jaren 2016 en 2017 in een csv-bestand gezet.

Wil je meer weten hoe het gemeentefonds werkt en hoe de verdeling tot stand komt, kun je nog het volgende filmpje bekijken.

Verdere mogelijkheden

Voor deze datablog hebben we data opgeschoond en beschikbaar gesteld via data.openstate.eu dit stelt je in de gelegenheid om via SPOD (nl-spod.routetopa.eu/) de data verkennen en samen te werken rond deze data. We zijn benieuwd welke koppelingen jullie met gemeentefonds data kunnen uitvoeren en welke inzichten over toekomstige uitkeringen en mogelijke opvallende zaken jullie aantreffen.

Meedoen?

Op 9 juni 2017, vindt Accountability Hack plaats. Tijdens deze hackathon gaan we met open data geldstromen en prestaties van de overheid in kaart brengen. Doe je mee? Aanmelden kan hier.