Het zicht op de relatie tussen budgetten, uitgaven en resultaten ontbreekt momenteel in het onderwijs. Dat concludeerde de Algemene Rekenkamer vorig jaar in haar publicatie ‘onderwijsmonitor’. De Algemene Rekenkamer is een van de organisatoren van Accountability Hack. Een hackathon waarbij geldstromen en prestaties van de overheid centraal staan. Daaronder valt ook het basisonderwijs. In dit stuk licht de Algemene Rekenkamer toe waarom dit een onderwerp is om je in vast te bijten op 9 september!
Lumpsum
Het onderwijs is vanwege het ontbrekende zicht op de relatie tussen budgetten en resultaten relevant. Het zicht ontbreekt met name omdat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) scholen bekostigt volgens de zogenaamde lumpsumbekostiging. Dat houdt in dat de bekostiging van het schoolbestuur op basis van verschillende criteria gebeurt. Dit terwijl het schoolbestuur uiteindelijk zelf mag bepalen hoe zij de gelden verdeelt over scholen en over verschillende doelen. De belangrijkste voorwaarde is dat het geld wel aan goed onderwijs wordt besteed.
Prestaties monitoren?
Door deze manier van bekostigen is het erg moeilijk om een koppeling te leggen tussen het geld en de prestaties, want een schoolbestuur hoeft het geld namelijk niet per se aan de doelen uit te geven die het ministerie bij het geld heeft bedacht. Het goede nieuws is dat deze manier van bekostigen het voor schoolbesturen goed mogelijk maakt om zelf te beslissen hoe zij de middelen in hun specifieke situatie het best besteden. Met behulp van de accountability hack hopen wij meer inzicht te krijgen in de geldstromen van het ministerie van OCW naar de scholen en de prestaties van scholen (opbrengsten).
Combineren van datasets
Daarnaast is het onderwijs relevant omdat er veel open data over gelden en prestaties van onderwijsinstellingen wordt verzameld door het ministerie, Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en de Inspectie van het Onderwijs (IvhO) waar meer mee gedaan zou kunnen worden. Door deze data te combineren – met data van DUO zelf maar ook van het CBS – wordt het mogelijk om interessante invalshoeken te ontdekken die meer inzichten geven over de besteding van het publieke geld. Maar we hopen uiteraard ook dat er wat minder voor de hand liggende combinaties gemaakt worden tussen datasets.
Geen nieuw onderwerp
Onderwijs en (open) data zijn overigens geen volledig onontgonnen terrein. Zoals eerder genoemd is vooral DUO van het ministerie van OCW een belangrijke aanbieder van open data. Bekijk bijvoorbeeld dit overzicht. In een volgende blog willen we meer duiding geven aan de specifieke datasets die er te vinden zijn over onderwijs.
Voor wie zich nu al meer wil verdiepen in het thema hebben we de volgende bronnen ter inspiratie:
- Schoolcijferlijst: Met rapportcijfers voor scholen. Professor Dronkers, heeft het meten van opbrengsten van basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs op geheel eigen wijze uitgewerkt. Dit leidde tot beroemde ranglijsten gepubliceerd door Trouw, RTL en Volkskrant. De datasets die hij heeft gebruikt staan ook op deze site;
- CBS in uw Buurt: Via geografische sleutel veel sociaal economische gegevens van wijken, buurten, gemeenten;
- Scholen op de kaart: een website met veel verantwoordingsdata over basis en voortgezet onderwijs scholen; een initiatief van de koepelorganisaties van schoolbesturen (PO-raad en VO-raad).
- 10.000 Scholen: een scholenvergelijkingssite; een particulier initiatief;
- Open Onderwijs API: Deze application programming interface (API) ontsluit de DUO data;
- De Staat van het Onderwijs: overzichten met oordelen per school van de Inspectie van het Onderwijs;
- Rekenkamer over Onderwijsdata: met een toelichting over beschikbare open data in het basisonderwijs.